Izložba „Calculating Empires: A Genealogy of Technology and Power, 1500–2025” autora Kate Crawford i Vladana Jolera, koja je dio tematske izložbe ovogodišnjeg Bijenala arhitekture u Veneciji, dobila je nagradu „Srebrni lav” (Silver Lion for a promising participation in the 19th Exhibition „Intelligens. Natural. Artificial. Collective”).
U subotu 10. maja 2025. godine na okviru otvaranja 19. Međunarodne izložbe arhitekture u Veneciji dodijeljene su nagrade bijenala. Profesor Joler se zahvalio na priznanju, a nagradu posvetio svojim kolegama, studentima i profesorima Univerziteta u Novom Sadu koji su ustali protiv korumpiranog i kriminalnog režima u Srbiji… i na kraju uputio otvoreni poziv da se ponovo promisle i ponovo zamisle novi društveni, politički i ekonomski sistemi.
Osim u okviru Bijenala arhitekture u Veneciji, crnogorska publika ima prilku, još par dana, da ovu izložbu vidi i u Galeriji 42, Fakulteta likovnih umjetnosti Cetinje.
Izložba „Calculating Empires” otvorena je 13. aprila 2025. godine, kao dio programskog segmenta FLUID Expo, FLUID diizajn foruma 13/2025. Autori izložbe su profesorka i istraživačica Kate Crawford i profesor na Akademiji umetnosti u Novom Sadu – Vladan Joler: kustoski tim: Robert Aleksić i Ana Matić; tehnička podrška: Ivan Palić.
„Calculating Empires” je opsežna istraživačka vizuelizacija i fizička instalacija koja istražuje kako su tehničke i društvene strukture evoluirale zajedno, tokom pet vijekova. Prati tehnološke obrasce kolonijalizma, militarizacije, automatizacije i ograđivanja od 1500. godine do danas, kako bi pokazala kako te sile i dalje potčinjavaju – ali i kako ih je moguće razložiti.
Kako u današnjem kontekstu možemo razumjeti isprepletenost tehnologije i moći? Tehnološki sistemi, od vještačke inteligencije čet-botova do međunarodnih graničnih kontrola, postaju sve više automatizovani i netransparentni. Kako bi se svijet suočio sa aktuelnim izazovima klimatske krize, halucinirajućim sistemima vještačke inteligencije i ratom, moramo razumjeti kako su ti procesi međusobno povezani.
Osim „Srebrnog lava“, izložba „Calculating Empires” je dobila i „Veliku nagradu za umjetničko istraživanje u oblasti nauke, tehnologije i umjetnosti“, 2024. godine, koju dodjeljuje Evropska komisija. Iste godine je nagrađena i „Međunarodnom nagradom za vizuelne umjetnosti“ za istraživanje skrivenih uticaja i interkonekcija vještačke inteligencije, koju dodjeljuje Fondacija „Boghossian“.
„Danas je više nego ikada važno razumijevanje isprepletenosti moći i tehnologije, kolonijalizma i automatizacije. Ovaj izvanredni dijagram pomaže nam da bolje razumijemo našu sadašnjost i izgradimo alternativnu budućnost.“ Hans Ulrich Obrist, predsjednik žirija 19. Međunarodne izložbe arhitekture u Veneciji.
Kustos 19. Međunarodne izložbe arhitekture La Biennale di Venezia je Carlo Ratti, italijanski arhitekta i profesor na MIT-u, poznat po istraživanju spoja tehnologije, prostora i društva. Međunarodni žiri čine Hans Ulrich Obrist (predsjednik), švajcarski kustos, kritičar i istoričar umjetnosti, umjetnički direktor Serpentine galerije u Londonu; Paola Antonelli, viša kustoskinja Odjeljenja za arhitekturu i dizajn i direktorka sektora za istraživanje i razvoj u Muzeju moderne umjetnosti (MoMA) u Njujorku; i Mpho Matsipa, južnoafrička arhitektkinja, predavačica i kustoskinja.
Podsjećamo, FLUID dizajn forum 13/2025 održan je od 11-16. aprila 2025. na Cetinju, a tema ovogodišnjeg FLUID-a bila je „Obećaj mi budućnost!”, gost predavač bio je i profesor Vladan Joler, koji je učesnike vodio kroz izložbu „Calculating Empires”, a u okviru programskog segmenta FLUID Friends, zajedno sa kolegom Đorđem Krivokapićem, predstavio je akitvnosti Sharefoundation.
U realizaciju festivala uključeni su: Fakultet likovnih umjetnosti Cetinje, NVU FLUX i MAS Trade d.o.o, kao i partnerske institucije: Arhitektonski fakultet Podgorica, Filmski centar Crne Gore, Zetski dom i druge. Pokrovitelji: Ministarstvo kulture i medija, Prijestonica Cetinje, Univerzitet Crne Gore i Ambasada Republike Slovenije u Podgorici. BLENDING sesija je podržana putem UNESCO-a u okviru projekta „Kultura i kreativnost za Zapadni Balkan“ (CC4WBs) finansiran od strane Evropske unije sa ciljem podsticanja dijaloga na Zapadnom Balkanu kroz unapređenje kulturnih i kreativnih sektora za povećani socio-ekonomski uticaj.