Od Dišana na ovamo o pisoaru se pisalo naveliko, i to u ključu ljute teorije umjetnosti i filozofije. Ipak, ovo na gornjoj slici je jedan prizemni pisoar, ranjenik u zavojima, suvi pisoar koji više asocira na rad bugarskog umjetnika Hrista, onog što je u kesu umotao Rajstag.
Mogao bih drviti o parlamentu i kesama. Vrlo rado bih obradio temu hermetično zatvorenog biračkog zakona koji partijama omogućava da vladaju po sistemu družina. Ali gornji pisoar obavezuje. Uključite li lokaciju na svom telefonu dok snimate ovaj uveli cvijet keramike, vidjećete da je mokri čvor na kojem je nikao odjeljenje podgoričke onkologije. Tamo dolaze ljudi pod prijetnjom smrti i neki od njih neće doživjeti podgoričke izbore u septembru.
Čak tri ljekara, i to poimenice, dr Vuk Kadić, dr Jelena Borovinić Bojović i dr Nermin Abdić, nisioci su lista na tim izborima. Kad vidim sve rupe i promaje u zdravstvu, ali i mnoge političke ambicije koje iz njega izlaze, prosto se moram zapitati, postoji li neka međusobna uslovljenost ta dva fenomena.
Teško mi je npr. da shvatim da čovjek ili žena koji upravljaju tuđim zdravljem nisu potpuno zarobljeni tom obavezom. Moguće da mistifikujem, ali stvar sa politikantima i liderčićima iz naših bolnica postaje gora kad čovjek sagleda prirodu savremene medicine. Nije to više rani XX vijek kad su ljekari još mogli biti renesanse ličnosti, romanopisci, vizionari. Jok more, savremena medicina je statistika. Savremena medicina znači diferencijaciju oblasti liječenja. Savremena medicina je tehnološki sistem ažuriranja. Siroti subspecijalista provodi decenije u permanentnom učenju i socijalno se žrtvuje toj trci sa vremenom. Obavezan da prati bujicu novih dostignuća, dijagnostičar našeg doba osuđen je na kašnjenje. Njegovo je da bude hitar ne samo u klinici nego i na internetu, na seminaru, na univerzitetu, u srodnim oblastima.
Tako je to makar postavljeno u savremenom svijetu koji geografski vezujemo za zapad. Ali znamo dobro i šta znači ljekar u tradicionalnim društvima, znamo da njegova uloga vrača i prvaka sela liči na onu koju su tradicionalno obnašali pop ili pandur. Ljekari u Crnoj Gori još žive svoje stare socijalne uloge kad su to bili prvi školovani ljudi. Bijelim mantilima se prinose kese i darovi za čudesna iscjeljenja. Na mitu o ljekaru kao višoj klasi odabranih, parazitiraju politički kandidati, nastavljaju tradiciju devedesetih kad su bolnice bile izborni štabovi.
Nije mi namjera da ukidam pravo medicinskim stručnjacima da biraju i budu birani. Ipak, upada u oči zatvorenost zdravstvenog sistema za sveobuhvatnu reformu koja nikako da se desi. Zalud novac, zalud nove zgrade, sistem zdravstvene zaštite nije politički provjetren upravo zbog ljekara koji nisu pokazali hrabrost i integritet da istupe. Da budu politički savjesni tamo gdje im je mjesto. Zato se baš u zdravstvu najbolje čitaju gnusne inercije društva, poput korupcije, podaništva, straha, i sektašenja. Kad iz tog ugla pogledaš, onda je sasvim logično da u partitokratiji kao glavnom toku najbolje uviru rječice naših malih zarobljenih sistema, državne uprave, školstva, zdravstva. Zapravo najbolji kandidati dolaze iz sistema poput bolničkog koji je tranziciono oličenje zatvorenosti, kamenih privilegija i decenijske političke zloupotrebe.
Na kraju, da zasolimo jednom pričicom iz sela. Neću imenovati selo, osim da je zabačeno i sniježno toliko da kad te zaboli zub pišaš sebi u usta da bol prestane. Godine su poslije Drugog svjetskog rata, nekakav domaćin važi za zubara, jer ima nekakva kliješta, ali nema dana škole, niti zubarske stolice. Taj domaćin prima pacijente na konak. Snijeg zamete puteve, a zub boli mladu iz susjednog sela. Ostalo sami domislite.
Zdravstvena njega predugo je bila ucjena, pa se u plemenitom pozivu nagomilalo previše socijalne moći koja se zloupotrebljava. Sva žalosna slava crnogorskih ljekara u politici možda govori o njihovom pogrešno izabranom životnom prioritetu, ali može biti i drugačije: šta ako su sjajno pogodili poziv, odabrali pravo zvanje, kako bi se lakše bavili politikom.